λεύκιππος

I

Όνομα μυθολογικών προσώπων.

1. Ήρωας και ιδρυτής της «επί Μαιάνδρω» Μαγνησίας. Ήταν γιος του Ξάνθιου και απόγονος του Βελλεροφόντη. Όπως αναφέρει ο Ερμησιάναξ (4ος-3ος αι. π.Χ.), διακρινόταν για τη μεγάλη σωματική του δύναμη και τις εξαιρετικές πολεμικές του ικανότητες. Επειδή κάποτε προκάλεσε την οργή της θεάς Αφροδίτης, τον καταδίκασε να ερωτευτεί την αδελφή του. Όταν ο Ξάνθιος έμαθε το γεγονός αυτό από τον μνηστήρα της κόρης του, ο οποίος δεν γνώριζε ωστόσο ποιος ήταν ο εραστής της, εξοργίστηκε τόσο πολύ, ώστε τράβηξε το σπαθί του και την σκότωσε. Ύστερα από αυτό ο Λ. σκότωσε τον πατέρα του και πήγε στη Θεσσαλία και στη συνέχεια στην Κρήτη, μαζί με μερικούς Θεσσαλούς. Αργότερα επέστρεψε στη Μικρά Ασία και ίδρυσε το Κρητίναιο, σε μικρή απόσταση από την Έφεσο.

2. Γιος του Λάμπρου και της Γαλάτειας. Σύμφωνα με την παράδοση, ήταν κορίτσι, αλλά η μητέρα του την έντυσε με αντρικά ρούχα, γιατί ο Λάμπρος είχε απειλήσει να σκοτώσει το μωρό, αν δεν ήταν αγόρι. Στην εφηβεία, ύστερα από παράκληση της Γαλάτειας, η Λητώ το μεταμόρφωσε σε αγόρι. Σε ανάμνηση του γεγονότος αυτού οι κάτοικοι της Φαιστού γιόρταζαν τα Εκδύσια.

3. Βασιλιάς της Μεσσηνίας. Ήταν γιος του Περιήρη και της Γοργοφόνης ή, σύμφωνα με άλλες παραδόσεις, του Αμύκλα. Σύζυγός του ήταν η Φιλοδίκη, η κόρη του Ινάχου, και κόρες του οι Λευκιππίδες (Αρσινόη, Ιλάειρα και Φοίβη). Μετά τον θάνατο του πατέρα του, βασίλευσε με τον αδελφό του Αφαρέα. Από αυτόν θεωρείται ότι πήρε την ονομασία της η μεσσηνιακή πόλη Λεύκτρα. Ο Λ., σύμφωνα με την παράδοση, πήρε μέρος στο κυνήγι του Καλυδώνιου κάπρου.

4. Αρχηγός της αχαϊκής αποικίας στο Μεταπόντιο. Σε νομίσματα του Τάραντα που βρέθηκαν από ανασκαφές εικονίζεται ως γενειοφόρος με κράνος.

5. Γιος του Σικυώνιου Θουρίμαχου, πατέρας της Καλχίνιας και παππούς του Περάτη (του γιου της κόρης του από τον Ποσειδώνα) στον οποίο, σύμφωνα με μαρτυρίες του Παυσανία, παρέδωσε την εξουσία επειδή «Λευκίππω δε άρρενες παίδες ουκ εγένοντο».

6. Γιος του βασιλιά της Πίσας Οινόμαου. Σύμφωνα με τον μύθο, μεταμφιέστηκε σε γυναίκα με σκοπό να απαγάγει τη νύμφη Δάφνη, αλλά ο αντίζηλός του Απόλλωνας φρόντισε ώστε να τον αναγνωρίσουν οι συνοδοί της και να τον σκοτώσουν.

II

(5ος αι. π.Χ.). Φιλόσοφος. Δεν υπάρχουν σαφείς πληροφορίες για τη ζωή του, καθώς εμφανίζεται άλλοτε ως Μιλήσιος και άλλοτε ως Ελεάτης ή Αβδηρίτης. Πιθανολογείται ότι έφυγε από τη Μίλητο ύστερα από επανάσταση των αριστοκρατικών (450-449 π.Χ.), πήγε στην Ελέα, όπου μυήθηκε στη διδασκαλία του Ζήνωνα, και τέλος στα Άβδηρα, όπου φαίνεται ότι υπήρξε δάσκαλος του Δημόκριτου. Αμφιβολίες εκφράστηκαν, τόσο για την ύπαρξή του όσο και για το έργο του, από νεότερους ελληνιστές και από ιστορικούς των φυσικών επιστημών, καθώς υπάρχει η κατηγορηματική θέση του Επίκουρου ότι δεν υπήρξε ποτέ τέτοιο πρόσωπο. Μαρτυρούνται ωστόσο οι τίτλοι δύο έργων του: Μέγας διάκοσμος και Περί νου. Θεωρείται εισηγητής της ατομικής θεωρίας, η οποία ωστόσο συνδέθηκε με το όνομα του Δημόκριτου, ο οποίος τη συστηματοποίησε. Στον Λ. αποδίδεται η αρχή ότι τίποτε δεν συμβαίνει κατά τύχη, αλλά από αναγκαίες αιτίες, καθώς και η ιδέα των ατόμων, έσχατων υλικών όντων που δεν μπορούν να διαιρεθούν περαιτέρω, σε συνδυασμό με το κενό («μη ον») μέσα στο οποίο κινούνται. Από την κίνηση και συνεπαφή των ατόμων προέρχονται τα σώματα, καθώς και η ψυχή, η οποία συνίσταται από την ένωση λεπτοφυών ατόμων. Η ατομική σύσταση ψυχής και σωμάτων αποτελεί και τη βάση της εμπειρικής γνώσης, σύμφωνα με τη θεωρία του Λ., εφόσον το όμοιο γνωρίζεται από την επαφή με το όμοιο.

III

Παράλιος οικισμός (υψόμ. 5 μ., 80 κάτ.) του νομού Ξάνθης. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Αβδήρων.

* * *

λεύκιππος, -ον (Α)

1. αυτός που ιππεύει λευκούς ίππους ή αυτός που μεταφέρεται από άμαξα η οποία σύρεται από λευκούς ίππους

2. φρ. «λεύκιπποι ἀγυιαί» — δρόμοι γεμάτοι λευκούς ίππους.

[ΕΤΥΜΟΛ. < λευκ(ο)-* + ἵππος αντί *λεύχιππος (πρβλ. μελάν-ιππος).